Training: herkennen en versterken van executieve functies
Wat zijn executieve functies
Executieve functies zijn hoogontwikkelde hersenfuncties. Dit zijn de vaardigheden die ons helpen om te beslissen op welke activiteiten of taken wij onze aandacht richten en welke wij kiezen om uit te voeren (Dawson & Guare, 2019).
In een groep zijn sterke en zwakke executieve functies bij leerlingen te zien. Sterke executieve functies zijn positief geassocieerd met schoolsucces. Executieve functies kunnen getraind worden en dit is cruciaal voor schoolsucces.
Er is globaal een tweedeling te maken in executieve functies:
- Executieve functies gericht op denkvaardigheden om doelen te kiezen en te realiseren: planning, organisatie, timemanagement, werkgeheugen, metacognitie
- Executieve functies gericht op het aansturen van eigen gedrag: reactie-inhibitie, emotieregulatie, volgehouden aandacht, taakinitiatie, flexibiliteit, doelgericht doorzettingsvermogen
In het kort
In de klas zien je vaak dat veel van wat leerkrachten zeggen en doen bijna altijd met executieve functies te maken hebben hoewel zij niet bewust met deze vaardigheden bezig zijn. Je ziet leerkrachten die een taak voor een leerling in kleine onderdelen splitst, of een time timer aanzet speciaal voor de leerling die nog niet kan inschatten hoe lang hij aan de taak kan werken.
Wanneer leerkrachten meer kennis hebben over executieve functies en deze expliciet onderwijzen aan leerlingen wordt het mogelijk deze verantwoordelijkheid van de leerkracht aan de leerlingen over te dragen. Daarnaast zijn leerlingen niet in staat het curriculum te volgen als hun executieve vaardigheden niet optimaal functioneren.
Ik train teams in het herkennen van verschillende executieve functies en leerkrachten leren vaardigheden om concreet in een klassikale omgeving leerlingen te ondersteunen bij het verbeteren van zwakke executieve functies en het versterken van sterke executieve functies. We maken hierbij gebruik van de JIKKIT. Deze JIKKIT is door Bureau JIK ontwikkeld en helpt de leerkracht om concreet door middel van 10 EF (executieve functies) personages aan het werk te gaan met het herkennen en versterken van de executieve functies bij leerlingen.
Voor wie
Leerkrachten, mentoren, zorgcoördinatoren, hoogbegaafdheidsspecialisten, leerkrachtondersteuners, onderwijsassistenten, pedagogisch medewerkers enz.
Wat leer je?
Tijdens deze training kunnen de volgende onderdelen aan de orde komen:
- Wat zijn executieve functies
- Welke executieve functies kunnen we onderscheiden
- De ontwikkeling van executieve functies
- Executieve functies en IQ, leer- of gedragsproblemen
- Herkennen van de executieve functies
- Waar lopen kinderen met zwakke executieve functies tegenaan
- Versterken van executieve functies gericht op aansturen van eigen gedrag en denkvaardigheden
- Werken met het stappenplan
- Uitleg JIKKIT
Tijdsduur en inhoud is in samenspraak met de school.
Ouderavond
Een goede samenwerking met ouders is essentieel. Het is optioneel om aan deze training een ouderavond te koppelen. Tijdens deze avond is er aandacht voor de theoretische achtergrond van executieve functies en hoe deze te herkennen en te versterken binnen het gezin.
Inhoud JIKKIT
- Kenmerkenkaart voor het herkennen en versterken van EF
- 10×10 kaarten met EF personages
- 30 posters met EF personages
- 200 stickers
- Waaier met uitleg over de EF
- vragenlijsten voor leerkrachten
- vragenlijsten voor leerlingen
- vragenlijsten voor ouders
- (vragenlijsten worden tevens digitaal aangeboden)
- Kaart met procesbegeleiding
Hieronder een unboxing video van de JIKKIT.
Training: Feedback geven en ontvangen
In een professionele leeromgeving draagt het geven en ontvangen van feedback bij aan de kwaliteit van het onderwijs. We weten dat dit in de praktijk een uitdaging kan zijn.
Door het Johari venster maken wij inzichtelijk wat de relatie is tussen gedrag en feedback. Hierdoor leer je de communicatie tussen mensen beter begrijpen.
Door middel van het 4G model leer je feedback op een constructieve te geven. De vier stappen zijn:
- gedrag; beschrijf wat je ziet
- gevoel; beschrijf hoe je je hierbij voelt
- gevolg; benoem wat dit gedrag veroorzaakt
- gewenst; geef aan welk gedrag je voortaan wilt zien
